سئو وبسایت

چک لیست سئو برای وبسایت

چک لیست سئو وبسایت

آیا می‌خواهید وبسایتتان در نتایج جستجو بدرخشد و بازدیدکنندگان بیشتری جذب کند؟ سئو، کلید اصلی موفقیت در دنیای دیجیتال است. اما با حجم بالای اطلاعات موجود، دانستن اینکه از کجا باید شروع کرد، می‌تواند گیج‌کننده باشد. نگران نباشید! در این مقاله، یک چک لیست سئو وبسایت را برایتان آماده کرده‌ایم تا بتوانید به صورت مرحله به مرحله وبسایت خود را بهینه کنید و در رتبه‌های برتر موتورهای جستجو قرار بگیرید. با رعایت اصول سئو داخلی، سئو خارجی و سئو تکنیکال، می‌توانید به طور موثر وبسایت خود را برای موتورهای جستجو مانند گوگل بهینه کنید و به نتایج دلخواه خود برسید.

چرا به چک لیست سئو نیاز داریم؟

چک لیست سئو یک ابزار ضروری برای اطمینان از این است که تمامی جنبه‌های مهم سئو در وبسایت شما به درستی مدیریت می‌شوند. سئو شامل مجموعه‌ای از عوامل فنی، محتوایی، و خارجی است که همگی به بهبود رتبه‌بندی سایت شما در نتایج جستجو کمک می‌کنند. با داشتن یک چک لیست سئو، شما می‌توانید مطمئن شوید که هیچ بخش مهمی از فرآیند بهینه‌سازی فراموش نشده و تمامی اقداماتی که برای جذب ترافیک ارگانیک و بهبود تجربه کاربری لازم است، به‌طور کامل انجام شده است.

قدم اول: مقدمات سئو

مقدمات اولین و مهم‌ترین مرحله برای شروع کار سئو است. این مرحله شامل تنظیم ابزارها و افزونه‌های ضروری است که به شما کمک می‌کنند تا عملکرد وبسایت خود را در موتورهای جستجو بهتر درک و مدیریت کنید.

1- تنظیم Google Search Console

پس از ایجاد یک وب‌سایت، اولین کاری که باید انجام دهید، ثبت‌نام در Google Search Console و تأیید مالکیت وب‌سایت خود است. Google Search Console  ابزاری رایگان از گوگل است که به شما اجازه می‌دهد تا وبسایت خود را در موتور جستجوی گوگل ایندکس کنید، مشکلات فنی را شناسایی کنید و عملکرد وبسایت خود را در نتایج جستجو بررسی کنید. با استفاده از این ابزار، شما می‌توانید:

  • خطاهای خزیدن را شناسایی و رفع کنید: این خطاها می‌توانند مانع از این شوند که گوگل صفحات وبسایت شما را به درستی ایندکس کند.
  • کلمات کلیدی برتر خود را مشاهده کنید: این به شما کمک می‌کند تا بفهمید کاربران با چه کلماتی به سایت شما مراجعه می‌کنند.
  • کلیک‌های ارگانیک و نرخ کلیک را بررسی کنید: این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا عملکرد وبسایت خود را در نتایج جستجو ارزیابی کنید.
  • سایت مپ خود را ارسال کنید: این کار به گوگل کمک می‌کند تا صفحات وبسایت شما را سریع‌تر و بهتر پیدا کند.

2- تنظیم Bing Webmaster Tools 

Bing Webmaster Tools  ابزاری مشابه Google Search Console است که توسط موتور جستجوی بینگ ارائه می‌شود. هرچند سهم بازار بینگ کمتر از گوگل است، اما همچنان یک موتور جستجوی مهم است و بهینه سازی وبسایت برای بینگ می‌تواند به افزایش ترافیک شما کمک کند. توصیه می‌شود پس از تنظیم  Google Search Console، به سراغ Bing Webmaster Tools  بروید و فرآیند تأیید مالکیت وب‌سایت خود را تکمیل کنید. با این کار، شما می‌توانید از تمام امکانات این ابزار قدرتمند استفاده کنید.

3- تنظیم Google Analytics

Google Analytics  یک ابزار قدرتمند برای تحلیل وبسایت است که به شما اجازه می‌دهد تا رفتار کاربران خود را در وبسایت بررسی کنید. پس از تنظیم Google Search Console و Bing Webmaster Tools، نوبت به تنظیم Google Analytics می‌رسد. با ترکیب این سه ابزار، شما می‌توانید یک دید کامل از عملکرد وب‌سایت خود در موتورهای جستجو و بین کاربران به دست آورید. با استفاده از Google Analytics، شما می‌توانید:

  • منابع ترافیک را شناسایی کنید: بفهمید کاربران از کجا به سایت شما می‌آیند.
  • صفحات پر بازدید و کم بازدید را شناسایی کنید: این به شما کمک می‌کند تا محتوای خود را بهبود بخشید.
  • نرخ پرش را بررسی کنید: نرخ پرش نشان می‌دهد که کاربران چقدر سریع سایت شما را ترک می‌کنند.
  • میانگین مدت زمان بازدید را بررسی کنید: این نشان می‌دهد که کاربران چقدر زمان را در سایت شما سپری می‌کنند.

4- نصب افزونه سئو وردپرس (Yoast SEO یا Rank Math)

افزونه‌های سئو وردپرس ابزارهایی هستند که به شما کمک می‌کنند تا به راحتی وبسایت وردپرسی خود را برای موتورهای جستجو بهینه کنید. Yoast SEO  و Rank Math  دو تا از محبوب‌ترین افزونه‌های سئو برای وردپرس هستند. این افزونه‌ها به شما امکان می‌دهند تا:

  • عنوان‌ها و توضیحات متا را بهینه کنید: این عناصر برای نمایش در نتایج جستجو بسیار مهم هستند.
  • کلمات کلیدی را در محتوا قرار دهید: به گوگل کمک می‌کند تا بفهمد محتوای شما در مورد چیست.
  • ساختار داخلی لینک‌ها را بهبود بخشید: این به گوگل کمک می‌کند تا صفحات مختلف وبسایت شما را به هم مرتبط کند.
  • فایل robots.txt را مدیریت کنید: این فایل به گوگل می‌گوید که کدام صفحات وبسایت شما باید ایندکس شوند و کدام صفحات نباید ایندکس شوند.

به طور خلاصه، نصب یک افزونه سئو وردپرس مانند Yoast SEO یا Rank Math گام مهمی در جهت بهینه سازی وب‌سایت شما برای موتورهای جستجو است. با استفاده از این افزونه‌ها، می‌توانید به راحتی وب‌سایت خود را برای موتورهای جستجو جذاب‌تر کرده و ترافیک ارگانیک بیشتری جذب کنید. پس از نصب و فعال‌سازی افزونه، به تنظیمات آن رفته و تنظیمات پیش‌فرض را بر اساس نیازهای وب‌سایت خود تغییر دهید. همچنین، به طور مرتب به بروزرسانی افزونه و بررسی گزارش‌های آن بپردازید.

مقایسه ابزارهای اساسی سئو

ابزارعملکرد اصلیویژگی‌های کلیدی
Google Search Consoleمدیریت حضور وب‌سایت در نتایج جستجوی گوگل، شناسایی خطاها، بررسی عملکردبررسی کلمات کلیدی، مشاهده لینک‌های ورودی، رفع خطاهای خزیدن، ارسال نقشه سایت
Bing Webmaster Toolsمدیریت حضور وب‌سایت در نتایج جستجوی بینگ، شناسایی خطاها، بررسی عملکردمشابه Google Search Console، اما برای موتور جستجوی بینگ
Google Analyticsتحلیل رفتار کاربران در وب‌سایت، بررسی منابع ترافیک، اندازه‌گیری تبدیل‌هاردیابی بازدیدکنندگان، بررسی صفحات پر بازدید، تحلیل رفتار کاربران

به طور خلاصه، این مقدمات پایه و اساس برای شروع کار سئو هستند. با تنظیم این ابزارها و افزونه‌ها، شما می‌توانید به راحتی وبسایت خود را برای موتورهای جستجو بهینه کرده و در نتایج جستجو رتبه بهتری کسب کنید.

قدم دوم: چک لیست سئوی داخلی

سئوی داخلی (On-Page SEO) به مجموعه‌ای از فعالیت‌هایی گفته می‌شود که به طور مستقیم روی صفحات وبسایت شما انجام می‌شود تا به موتورهای جستجو کمک کند تا محتوای شما را بهتر درک کنند و رتبه بالاتری به آن بدهند. در این بخش، به بررسی دقیق هر یک از موارد موجود در چک لیست سئوی داخلی می‌پردازیم.

چک لیست سئو داخلی

1- تحقیق و طبقه‌بندی کلمات کلیدی

کلمات کلیدی، کلماتی هستند که کاربران برای جستجوی محصولات، خدمات یا اطلاعات در موتورهای جستجو استفاده می‌کنند. انتخاب کلمات کلیدی مناسب، اولین قدم برای بهینه سازی وبسایت است. تحقیق و طبقه‌بندی کلمات کلیدی یکی از مهم‌ترین مراحل در فرآیند بهینه‌سازی سئو است. این مرحله شامل پیدا کردن کلماتی است که کاربران برای جستجوی محتوای مرتبط با سایت شما در موتورهای جستجو استفاده می‌کنند. انتخاب صحیح کلمات کلیدی می‌تواند به جذب ترافیک بیشتر و هدفمندتر به سایت شما منجر شود.

تحقیق کلمات کلیدی به فرآیند شناسایی و تحلیل کلمات و عبارات پرکاربرد در جستجوهای کاربران اشاره دارد. این تحقیق به شما کمک می‌کند تا بفهمید کاربران با چه زبانی به دنبال محتوای مورد نظر خود هستند. در این فرآیند، عواملی مانند میزان جستجو (Search Volume)، سطح رقابت (Competition) و ارتباط با محتوای سایت در نظر گرفته می‌شود.

  1. از ابزارهای تحقیق کلمات کلیدی مانند Google Keyword Planner، SEMrush، یا Ahrefs استفاده کنید تا فهرستی از کلمات کلیدی مرتبط با محتوای خود جمع‌آوری کنید.
  2. کلمات کلیدی را بر اساس حجم جستجو، سطح رقابت و ارتباط با محتوای سایت بررسی کنید. کلمات کلیدی با حجم جستجوی مناسب و رقابت متوسط یا پایین را انتخاب کنید.
  3. کلمات کلیدی را بر اساس موضوعات مشابه دسته‌بندی کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا محتوای سایت را بهتر سازمان‌دهی کرده و صفحات مختلف را بهینه‌سازی کنید.
  4. کلمات کلیدی منتخب را در عنوان‌ها، توضیحات متا، URLها، و محتوای صفحات به کار ببرید، اما از استفاده بیش از حد آن‌ها (keyword stuffing) خودداری کنید تا تجربه کاربری را بهبود ببخشید و از جریمه‌های گوگل جلوگیری کنید.

2-بهینه‌سازی URL‌های صفحه

بهینه‌سازی URLهای صفحه یکی از عوامل کلیدی در بهینه‌سازی سئو است که می‌تواند تاثیر زیادی بر تجربه کاربری و رتبه‌بندی سایت در موتورهای جستجو داشته باشد. یک URL بهینه باید چند ویژگی مهم داشته باشد:

  1. کوتاه بودن: URLهای کوتاه و مختصر نه تنها به یاد ماندنی‌تر هستند، بلکه خواندن و به اشتراک‌گذاری آن‌ها نیز برای کاربران آسان‌تر است. همچنین، موتورهای جستجو URLهای کوتاه را ترجیح می‌دهند.
  2. توصیفی بودن: یک URL توصیفی باید به‌طور دقیق محتوای صفحه را بیان کند. این امر به کاربران و موتورهای جستجو کمک می‌کند تا بلافاصله بفهمند که صفحه درباره چیست. به‌عنوان مثال، به‌جای استفاده از کدهای عددی یا عبارات نامفهوم، از کلمات واقعی و مرتبط با محتوا استفاده کنید.
  3. شامل بودن کلمات کلیدی: گنجاندن کلمات کلیدی مرتبط در URL می‌تواند به بهبود رتبه صفحه در نتایج جستجو کمک کند.

یک URL بهینه‌سازی شده، هم برای کاربران و هم برای موتورهای جستجو خوانا و قابل فهم است و می‌تواند به بهبود تجربه کاربری و افزایش ترافیک ارگانیک سایت کمک کند. از URLهای طولانی و پیچیده اجتناب کنید. فقط از کلمات ضروری استفاده کنید تا URL به‌راحتی قابل خواندن و به خاطر سپردن باشد. مطمئن شوید که URL به‌طور دقیق محتوای صفحه را توصیف می‌کند. به‌جای استفاده از اعداد و حروف بی‌معنی، از کلمات واقعی و مرتبط با موضوع صفحه استفاده کنید. کلمات کلیدی مرتبط با محتوای صفحه را در URL قرار دهید. این کار به بهبود رتبه‌بندی صفحه در موتورهای جستجو کمک می‌کند. برای جداسازی کلمات در URL از خط فاصله (-) استفاده کنید. این کار خوانایی URL را برای کاربران و موتورهای جستجو افزایش می‌دهد. از کاراکترهای خاص مانند %، &، $ و غیره در URL خودداری کنید، زیرا می‌توانند باعث ایجاد مشکلات در لینک‌دهی و جستجو شوند.

3-بهینه‌سازی و نوشتن تگ‌های عنوان جذاب

بهینه‌سازی و نوشتن تگ‌های عنوان جذاب یکی از اصلی‌ترین عناصر در سئو است. تگ عنوان (Title Tag) باید به گونه‌ای نوشته شود که نه‌تنها شامل کلمات کلیدی اصلی باشد، بلکه به شکلی جذاب و مؤثر، محتوای صفحه را نیز توصیف کند. این تگ در نتایج جستجو به نمایش درمی‌آید و می‌تواند نقش کلیدی در جلب توجه کاربران و افزایش نرخ کلیک (CTR) داشته باشد.

 کلمات کلیدی مرتبط با محتوای صفحه را در ابتدای تگ عنوان قرار دهید تا موتورهای جستجو و کاربران به‌سرعت موضوع صفحه را درک کنند. تگ عنوان را به گونه‌ای بنویسید که جذابیت و تأثیرگذاری بالایی داشته باشد، اما طول آن از 60 کاراکتر بیشتر نشود تا در نتایج جستجو به‌طور کامل نمایش داده شود.  از عبارات و کلماتی استفاده کنید که تگ عنوان شما را از دیگر نتایج جستجو متمایز کند و کاربران را تشویق به کلیک کردن کند. از تکرار بیش از حد کلمات کلیدی در تگ عنوان خودداری کنید؛ این کار می‌تواند به تجربه کاربری ضعیف و جریمه شدن توسط موتورهای جستجو منجر شود. در صورت امکان، نام برند خود را در انتهای تگ عنوان قرار دهید تا شناخت برند تقویت شود.

4-بهینه‌سازی و جذاب کردن توضیحات متا

توضیحات متا (Meta Description) خلاصه‌ای از محتوای صفحه است که در نتایج جستجو، زیر عنوان صفحه نمایش داده می‌شود. اگرچه توضیحات متا به طور مستقیم بر رتبه‌بندی موتورهای جستجو تاثیر نمی‌گذارد، اما یک توضیح متا جذاب می‌تواند کاربران را ترغیب کند تا بر روی لینک شما کلیک کنند، که این امر به نوبه خود می‌تواند باعث افزایش نرخ کلیک و در نهایت بهبود رتبه‌بندی سایت شود.

  1. توضیحات متا باید در حدود 150-160 کاراکتر باشد تا به طور کامل در نتایج جستجو نمایش داده شود.
  2. توضیحات متا باید به گونه‌ای نوشته شود که کاربر را به کلیک کردن ترغیب کند.
  3. در توضیحات متا از کلمات کلیدی اصلی که به محتوای صفحه مرتبط هستند، استفاده کنید. این کار به موتورهای جستجو کمک می‌کند تا محتوای صفحه را بهتر درک کنند .
  4. هر صفحه باید توضیحات متا خاص خود را داشته باشد. از کپی کردن یک توضیح متا برای چندین صفحه خودداری کنید.
  5. اگر ممکن است، در پایان توضیحات متا یک فراخوان به عمل (CTA) اضافه کنید. عباراتی مانند “همین حالا بخوانید”، “اطلاعات بیشتر”، یا “اینجا کلیک کنید” می‌توانند به افزایش نرخ کلیک کمک کنند.

 محتوای صفحه را بررسی کنید و نکات کلیدی و جذاب آن را شناسایی کنید. این نکات باید در توضیحات متا بازتاب پیدا کنند. با در نظر گرفتن نکات بالا، توضیحات متا را بنویسید. مطمئن شوید که توضیحات مختصر، جذاب، و شامل کلمات کلیدی اصلی باشد. از ابزارهایی مانند Yoast SEO یا Rank Math برای ارزیابی و بهینه‌سازی توضیحات متا استفاده کنید. این ابزارها می‌توانند به شما کمک کنند تا مطمئن شوید توضیحات متا شما بهینه است و در محدوده کاراکتر مناسب قرار دارد. توضیحات متا را به‌طور منظم بازبینی کنید و در صورت نیاز آن‌ها را اصلاح یا به‌روزرسانی کنید تا همچنان جذاب و مرتبط باقی بمانند.

5-بهینه‌سازی لینک‌های داخلی

بهینه‌سازی لینک‌های داخلی (Internal Linking) یکی از استراتژی‌های مهم در سئو است که به بهبود رتبه‌بندی صفحات سایت و تجربه کاربری کمک می‌کند. لینک‌های داخلی، پیوندهایی هستند که از یک صفحه سایت به صفحه دیگر در همان سایت ارجاع می‌دهند. این لینک‌ها به موتورهای جستجو کمک می‌کنند تا ساختار سایت را بهتر درک کنند و همچنین به کاربران اجازه می‌دهند تا به راحتی بین صفحات مختلف سایت جابجا شوند. با استفاده از لینک‌های داخلی، می‌توان اعتبار صفحات پر بازدیدتر (مانند صفحه اصلی) را به صفحات دیگر سایت منتقل کرد. این فرآیند می‌تواند به بهبود رتبه‌بندی صفحات کمتر شناخته‌شده کمک کند.

 در هر صفحه، لینک‌های داخلی را به صفحاتی اضافه کنید که به‌طور مستقیم با محتوای آن صفحه مرتبط هستند. این کار به کاربران کمک می‌کند تا اطلاعات بیشتری در زمینه مورد نظر خود پیدا کنند. هنگام ایجاد لینک‌های داخلی، از متن‌های توصیفی و مرتبط با صفحه مقصد به عنوان Anchor Text استفاده کنید. این کار به موتورهای جستجو و کاربران کمک می‌کند تا بهتر متوجه شوند که لینک به چه محتوایی ارجاع می‌دهد.

اطمینان حاصل کنید که صفحات کلیدی و مهم سایت شما (مانند صفحات محصول، خدمات، یا وبلاگ‌های با ارزش) لینک‌های داخلی بیشتری دریافت کنند. این کار می‌تواند به تقویت رتبه‌بندی آن‌ها در موتورهای جستجو کمک کند. از ایجاد تعداد زیادی لینک داخلی در یک صفحه خودداری کنید، زیرا می‌تواند کاربران و موتورهای جستجو را گیج کند. هدف باید ایجاد لینک‌های داخلی با کیفیت و مرتبط باشد، نه تعداد زیاد.  به‌طور منظم لینک‌های داخلی سایت را بازبینی کنید و در صورت نیاز، آن‌ها را به‌روزرسانی یا اصلاح کنید تا مطمئن شوید که همچنان مفید و مرتبط هستند.

6-حذف لینک‌های شکسته

حذف لینک‌های شکسته (Broken Links) یک گام اساسی در بهینه‌سازی سایت است که تاثیر زیادی بر تجربه کاربری و سئو دارد. لینک‌های شکسته، لینک‌هایی هستند که به صفحات یا منابعی ارجاع می‌دهند که دیگر وجود ندارند یا در دسترس نیستند. وجود این لینک‌ها می‌تواند منجر به تجربه کاربری منفی شود و باعث کاهش رتبه‌بندی سایت در موتورهای جستجو گردد.

 از ابزارهای مختلف مانند Google Search Console، Screaming Frog، یا Ahrefs برای شناسایی لینک‌های شکسته در سایت استفاده کنید. این ابزارها لیستی از لینک‌های شکسته به همراه صفحات مبدا و مقصد آن‌ها را به شما ارائه می‌دهند. هر لینک شکسته را بررسی کنید و تصمیم بگیرید که چگونه با آن برخورد کنید. اگر صفحه مقصد دیگر موجود نیست و نمی‌توان آن را بازیابی کرد، باید لینک را به صفحه دیگری که مرتبط است هدایت کنید یا به‌طور کامل حذف کنید.

 اگر صفحه مقصد به‌طور موقت از دسترس خارج شده بود و اکنون بازگردانده شده است، لینک را به‌روز کنید. در صورتی که صفحه‌ای به‌طور دائمی حذف شده است، می‌توانید از ریدایرکت 301 برای هدایت کاربران و موتورهای جستجو به صفحه‌ای مرتبط استفاده کنید. اگر هیچ جایگزینی مناسب وجود ندارد، لینک شکسته را از محتوای صفحه حذف کنید.  به‌طور منظم سایت خود را برای لینک‌های شکسته بررسی کنید و آن‌ها را اصلاح یا حذف کنید تا مطمئن شوید که سایت شما همواره به‌روز و بهینه است.

7-حذف محتوای تکراری

حذف محتوای تکراری (Duplicate Content) یک اقدام مهم در بهینه‌سازی سئو است که به بهبود رتبه‌بندی و تجربه کاربری کمک می‌کند. محتوای تکراری به معنای وجود محتوای مشابه یا یکسان در چندین صفحه یا وب‌سایت است. موتورهای جستجو به محتوای تکراری توجه می‌کنند و ممکن است آن را به عنوان نشانه‌ای از کیفیت پایین یا تلاش برای فریب سیستم در نظر بگیرند. این موضوع می‌تواند منجر به کاهش رتبه‌بندی و کاهش ترافیک سایت شود.

 از ابزارهای تحلیل سئو مانند Copyscape، Siteliner، یا Screaming Frog برای شناسایی محتوای تکراری در سایت استفاده کنید. این ابزارها به شما کمک می‌کنند تا نسخه‌های مختلف محتوای تکراری را پیدا کنید. هر مورد محتوای تکراری را بررسی کنید و تصمیم بگیرید که کدام نسخه از محتوا باید به‌عنوان نسخه اصلی در نظر گرفته شود و کدام نسخه باید حذف یا اصلاح شود.

در صورتی که نسخه‌های تکراری از محتوا وجود داشته باشد، نسخه‌های تکراری را حذف یا با یکدیگر ادغام کنید تا تنها یک نسخه از محتوا باقی بماند. اگر محتوای تکراری بر روی صفحات مختلف وجود دارد، می‌توانید از ریدایرکت 301 برای هدایت کاربران و موتورهای جستجو به نسخه اصلی محتوا استفاده کنید. در صورتی که نمی‌توانید محتوای تکراری را حذف کنید، از برچسب کنونیکال برای اشاره به نسخه اصلی محتوا استفاده کنید تا موتورهای جستجو مشخص کنند که کدام نسخه از محتوا باید در نظر گرفته شود. به‌طور منظم محتوای سایت خود را برای تکراری بودن بررسی کنید و اقدامات لازم را برای پیشگیری از بروز محتوای تکراری در آینده انجام دهید.

8-به‌روزرسانی محتوای قدیمی

به‌روزرسانی محتوای قدیمی یک استراتژی کلیدی در سئو است که می‌تواند به حفظ کیفیت و relevancy محتوای سایت کمک کند و همچنین به بهبود رتبه‌بندی در موتورهای جستجو و افزایش تعامل کاربران منجر شود. با به‌روزرسانی محتوای قدیمی، می‌توانید اطلاعات جدید، دقیق و مرتبط را به محتوا اضافه کنید و به‌طور کلی تجربه کاربری بهتری ارائه دهید.

از ابزارهای تحلیل سئو و Google Analytics برای شناسایی صفحاتی استفاده کنید که به‌طور قابل‌توجهی ترافیک دریافت کرده‌اند، اما ممکن است به‌روزرسانی نیاز داشته باشند. به دنبال محتوای قدیمی، با رتبه‌بندی پایین یا کاهش ترافیک باشید. محتوای شناسایی‌شده را بررسی کنید و تعیین کنید که چه اطلاعاتی نیاز به به‌روزرسانی دارد. ارزیابی کنید که آیا اطلاعات، آمار، یا منابع به‌روز شده‌اند یا خیر. محتوای قدیمی را با اطلاعات جدید، آمار به‌روز، و منابع معتبر تکمیل کنید. اگر نیاز است، ساختار و نگارش محتوا را بهبود دهید تا خوانایی و جذابیت بیشتری داشته باشد.

بررسی کنید که آیا کلمات کلیدی جدیدی که مرتبط با محتوای به‌روزرسانی‌شده هستند وجود دارد و آن‌ها را به‌طور طبیعی در متن اضافه کنید. اگر محتوای شما به‌روز شده است، توضیحات متا و تگ‌های عنوان را نیز به‌روزرسانی کنید و از لینک‌های داخلی و خارجی مناسب استفاده کنید. پس از به‌روزرسانی محتوا، صفحه را منتشر کنید و عملکرد آن را با استفاده از ابزارهای تحلیل سئو زیر نظر داشته باشید. نظارت بر تغییرات در ترافیک، تعامل کاربران و رتبه‌بندی می‌تواند به شما کمک کند تا اثرات به‌روزرسانی‌ها را ارزیابی کنید و در صورت نیاز، اصلاحات بیشتری انجام دهید.

قدم سوم: چک لیست سئوی محتوا

سئوی محتوا (Content SEO) به بهینه‌سازی محتوا برای موتورهای جستجو و بهبود رتبه وبسایت در نتایج جستجو گفته می‌شود. یک محتوای خوب علاوه بر اینکه اطلاعات مفیدی را به کاربر ارائه می‌دهد، باید برای موتورهای جستجو نیز قابل فهم باشد. در این بخش، به بررسی دقیق هر یک از موارد موجود در چک لیست سئوی محتوا می‌پردازیم.

چک لیست سئو محتوا

1- نوشتن یک مقدمه و تیتر جذاب

مقدمه و تیتر جذاب نقش مهمی در جلب توجه کاربران دارند و آن‌ها را به خواندن ادامه مطلب ترغیب می‌کنند. تیتر باید به‌طور واضح موضوع محتوا را بیان کند و شامل کلمات کلیدی مرتبط باشد تا هم برای کاربران جذاب و هم برای موتورهای جستجو بهینه باشد. مقدمه نیز باید به‌صورت خلاصه به کاربر نشان دهد که محتوای شما چگونه به نیازها یا سوالات آن‌ها پاسخ می‌دهد.

  • انتخاب تیتر جذاب و واضح:از عباراتی استفاده کنید که کنجکاوی مخاطب را تحریک کنند یا مستقیماً به مشکل یا نیاز کاربر پاسخ دهند. تیتر باید کوتاه و شامل کلمه کلیدی اصلی باشد.
  • نوشتن مقدمه‌ای موثر:در دو یا سه جمله، موضوع اصلی محتوا را معرفی کنید. به‌طور خلاصه توضیح دهید که کاربران با مطالعه این محتوا چه چیزی به دست خواهند آورد. از کلمات کلیدی مرتبط به‌صورت طبیعی در مقدمه استفاده کنید تا هم کاربران و هم موتورهای جستجو متوجه موضوع شوند.

2-ساختار محتوایی را بسازید

ساختاردهی مناسب به محتوا یکی از عوامل کلیدی در بهینه‌سازی تجربه کاربری و بهبود سئو است. یک ساختار محتوایی مناسب کمک می‌کند تا اطلاعات به‌طور منظم و منطقی سازمان‌دهی شوند و کاربران بتوانند به راحتی مطالب مورد نظر خود را پیدا کنند. همچنین، موتورهای جستجو نیز با یک ساختار محتوایی خوب، بهتر می‌توانند محتوای شما را فهرست‌بندی کنند و به آن امتیاز دهند.

  • تقسیم محتوا به بخش‌های منطقی:از عناوین و زیرعناوین (H1, H2, H3) برای بخش‌بندی محتوا استفاده کنید. این کار به کاربران و موتورهای جستجو کمک می‌کند تا ساختار کلی محتوا را به راحتی درک کنند. هر بخش باید یک موضوع مشخص را پوشش دهد و به طور منظم و منطقی به بخش‌های دیگر مرتبط باشد.
  • استفاده از پاراگراف‌های کوتاه: پاراگراف‌های کوتاه و جملات ساده خوانایی را افزایش می‌دهند و کاربران را از خواندن محتوای طولانی و پیچیده منصرف نمی‌کنند.
  • استفاده از فهرست‌ها و بولت‌پوینت‌ها:برای ارائه اطلاعات مهم و کلیدی، از فهرست‌ها (لیست‌ها) و بولت‌پوینت‌ها استفاده کنید.
  • استفاده از تصاویر، جداول و گرافیک‌ها: تصاویر، جداول، و گرافیک‌ها به تفکیک و توضیح بهتر مفاهیم کمک می‌کنند و محتوای شما را از نظر بصری جذاب‌تر می‌کنند. این عناصر بصری باید با متن مرتبط باشند و به فهم بهتر اطلاعات کمک کنند.
  • درج لینک‌های داخلی: از لینک‌های داخلی استفاده کنید تا کاربران را به صفحات مرتبط دیگر در سایت هدایت کنید. این کار می‌تواند زمان ماندگاری کاربران در سایت را افزایش دهد و همچنین ساختار داخلی سایت را بهبود بخشد.
  • خلاصه‌سازی محتوا: در پایان هر بخش یا در پایان مقاله، یک خلاصه کوتاه ارائه دهید که نکات اصلی را جمع‌بندی می‌کند. این کار به کاربران کمک می‌کند تا مفاهیم کلیدی را بهتر به یاد بیاورند.

3- ایجاد تنوع در قالب‌های محتوا

تنوع در قالب‌های محتوا به معنای استفاده از انواع مختلف رسانه‌ها و روش‌های ارائه اطلاعات در یک مقاله یا صفحه وب است. این تنوع می‌تواند شامل متن، تصاویر، ویدئوها، اینفوگرافیک‌ها، جداول، نقل‌قول‌ها، و دیگر فرم‌های بصری باشد. ایجاد تنوع در قالب‌های محتوا به جذب و نگه‌داشتن توجه کاربران کمک می‌کند و همچنین باعث می‌شود محتوا برای مخاطبان با سلیقه‌ها و سبک‌های یادگیری مختلف جذاب‌تر باشد.

  • ترکیب متن با تصاویر: تصاویر مرتبط با محتوای شما می‌توانند به درک بهتر مطالب کمک کنند. استفاده از تصاویر با کیفیت و بهینه‌شده باعث می‌شود محتوای شما از نظر بصری جذاب‌تر باشد. تصاویر باید با تگ‌های ALT که شامل کلمات کلیدی مرتبط هستند بهینه‌سازی شوند تا موتورهای جستجو نیز بتوانند از آن‌ها بهره ببرند.
  • استفاده از ویدئوها: ویدئوها می‌توانند به توضیح مفاهیم پیچیده کمک کنند و محتوای شما را تعاملی‌تر و جذاب‌تر کنند.
  • ایجاد اینفوگرافیک‌ها: اینفوگرافیک‌ها ابزارهای قدرتمندی هستند که می‌توانند اطلاعات پیچیده را به شکلی ساده و بصری نمایش دهند. آن‌ها به کاربرانی که به دنبال مرور سریع اطلاعات هستند کمک زیادی می‌کنند. اینفوگرافیک‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که برند شما را نیز تقویت کنند و می‌توانند به اشتراک‌گذاری محتوا در رسانه‌های اجتماعی کمک کنند.
  • اضافه کردن جداول و نمودارها:. از این ابزارها برای مقایسه داده‌ها، نمایش آمارها و ارائه اطلاعات دقیق و جزئی استفاده کنید.
  • استفاده از نقل‌قول‌ها و نکات برجسته: نقل‌قول‌ها از افراد معتبر و برجسته یا نکات کلیدی از محتوای شما می‌توانند به تقویت پیام شما کمک کنند. این عناصر به طور معمول با استفاده از فونت‌های متمایز یا قالب‌های ویژه نشان داده می‌شوند تا بیشتر جلب توجه کنند.
  • پادکست و صوتی: در صورتی که محتوای شما قابلیت تبدیل به فایل صوتی یا پادکست را دارد، می‌توانید نسخه صوتی محتوای خود را هم ارائه دهید تا کاربرانی که ترجیح می‌دهند به‌جای خواندن، گوش کنند نیز از محتوای شما بهره ببرند.

4- استفاده از تصاویر با کیفیت بالا

استفاده از تصاویر با کیفیت بالا یکی از عوامل مهم در بهبود تجربه کاربری و سئو است. تصاویر با کیفیت می‌توانند محتوای شما را بصری‌تر و جذاب‌تر کنند، به درک بهتر اطلاعات کمک کنند، و باعث شوند کاربران زمان بیشتری را در صفحه شما بگذرانند. علاوه بر این، تصاویر بهینه‌شده می‌توانند در نتایج جستجوی تصویر گوگل نیز نمایش داده شوند و ترافیک اضافی را به سایت شما جذب کنند.

  • انتخاب تصاویر مرتبط و با کیفیت: از تصاویر با کیفیت بالا استفاده کنید که وضوح و جزئیات کافی داشته باشند. تصاویر کم‌کیفیت ممکن است تأثیر منفی بر تجربه کاربری داشته باشند.
  • بهینه‌سازی اندازه تصاویر: اندازه تصاویر را بهینه‌سازی کنید تا سریع‌تر بارگذاری شوند. تصاویر حجیم می‌توانند سرعت بارگذاری صفحه را کاهش دهند. استفاده از فرمت‌های مناسب مانند JPEG برای تصاویر بزرگ و PNG برای تصاویر شفاف یا با پس‌زمینه شفاف توصیه می‌شود.
  • استفاده از تگ‌های ALT: هر تصویر باید دارای تگ ALT (متن جایگزین) باشد که به طور خلاصه محتوای تصویر را توضیح می‌دهد. این تگ‌ها باید شامل کلمات کلیدی مرتبط باشند تا به بهبود سئو کمک کنند.
  • فشرده‌سازی تصاویر: از ابزارهای فشرده‌سازی تصاویر استفاده کنید تا حجم تصاویر را بدون از دست دادن کیفیت کاهش دهید. این کار به سرعت بارگذاری صفحه کمک می‌کند. ابزارهایی مانند TinyPNG یا JPEGmini می‌توانند به شما در فشرده‌سازی تصاویر کمک کنند.
  • توجه به حقوق مالکیت معنوی: مطمئن شوید که تصاویری که استفاده می‌کنید دارای مجوز قانونی برای استفاده هستند. استفاده از تصاویر بدون مجوز می‌تواند مشکلات حقوقی برای شما ایجاد کند.
  • استفاده از تصاویر واکنش‌گرا (Responsive): تصاویر باید برای دستگاه‌های مختلف (موبایل، تبلت، دسکتاپ) بهینه‌سازی شوند تا به درستی نمایش داده شوند. این کار باعث می‌شود تجربه کاربری بهتری در دستگاه‌های مختلف فراهم شود.

5- بهینه‌سازی برای موبایل

بهینه‌سازی محتوا برای موبایل یکی از حیاتی‌ترین جنبه‌های سئو و تجربه کاربری در دنیای امروزی است، زیرا درصد بالایی از کاربران اینترنت از طریق دستگاه‌های موبایل به وب‌سایت‌ها دسترسی پیدا می‌کنند. یک وب‌سایت بهینه‌سازی‌شده برای موبایل نه تنها به کاربران تجربه‌ای روان و جذاب ارائه می‌دهد، بلکه از نظر گوگل نیز دارای اهمیت ویژه‌ای است و می‌تواند به بهبود رتبه‌بندی سایت در نتایج جستجو کمک کند.

  • طراحی ریسپانسیو (Responsive Design): از طراحی ریسپانسیو استفاده کنید تا وب‌سایت شما به‌طور خودکار با اندازه و نوع صفحه‌نمایش دستگاه‌های مختلف (موبایل، تبلت، دسکتاپ) تطبیق پیدا کند.
  • بهینه‌سازی سرعت بارگذاری صفحات: سرعت بارگذاری صفحات در موبایل بسیار مهم است، زیرا کاربران موبایل معمولاً انتظار دارند صفحات در چند ثانیه بارگذاری شوند. ز فشرده‌سازی تصاویر، کشینگ (caching) و بهینه‌سازی کدهای CSS و JavaScript استفاده کنید تا زمان بارگذاری صفحات کاهش یابد.
  • استفاده از فونت‌های قابل خواندن: اندازه و نوع فونت‌ها باید به گونه‌ای باشد که متن‌ها به راحتی بر روی صفحه‌نمایش‌های کوچک قابل خواندن باشند.
  • بهینه‌سازی ناوبری (Navigation):منوها و دکمه‌های سایت باید به اندازه کافی بزرگ و در دسترس باشند تا کاربران بتوانند به راحتی از آن‌ها استفاده کنند.
  • عدم استفاده از پاپ‌آپ‌های مزاحم: از استفاده از پاپ‌آپ‌های بزرگ و مزاحم که صفحه را پوشش می‌دهند خودداری کنید، زیرا این نوع تبلیغات تجربه کاربری را مختل می‌کنند و می‌توانند منجر به خروج سریع کاربران از سایت شوند. در صورت نیاز به استفاده از پاپ‌آپ، از نمونه‌های کوچک‌تر و غیر مزاحم استفاده کنید که به راحتی قابل بستن باشند.
  • تست و بررسی منظم: وب‌سایت خود را به‌طور منظم بر روی دستگاه‌های مختلف موبایل تست کنید تا از عملکرد صحیح و بهینه آن اطمینان حاصل کنید. از ابزارهای تست موبایل مانند Google Mobile-Friendly Test استفاده کنید تا مشکلات احتمالی را شناسایی و برطرف کنید.

6-تبلیغ محتوا در رسانه‌های اجتماعی

تبلیغ محتوا در رسانه‌های اجتماعی یکی از روش‌های مؤثر برای افزایش دسترسی به محتوای وب‌سایت و جذب ترافیک بیشتر است. با استفاده از پلتفرم‌های اجتماعی، می‌توانید محتوای خود را به مخاطبان وسیع‌تری معرفی کنید، تعاملات را افزایش دهید و برند خود را تقویت کنید. همچنین، رسانه‌های اجتماعی می‌توانند به بهبود سئو از طریق جذب لینک‌های ورودی و تعاملات مثبت کمک کنند.

  • انتخاب پلتفرم‌های مناسب: بر روی پلتفرم‌هایی که با نوع محتوای شما و نیازهای مخاطبانتان همخوانی دارند تمرکز کنید.
  • ایجاد محتوای جذاب برای هر پلتفرم: محتوای خود را متناسب با فرمت و نیازهای هر پلتفرم اجتماعی آماده کنید. به عنوان مثال، تصاویر و ویدئوها برای اینستاگرام مناسب هستند، در حالی که مقالات و به‌روزرسانی‌های حرفه‌ای برای لینکدین بهتر عمل می‌کنند.
  • برنامه‌ریزی و زمان‌بندی پست‌ها: از ابزارهای برنامه‌ریزی پست‌ها مانند Buffer، Hootsuite، یا Later برای زمان‌بندی و مدیریت محتوای خود در رسانه‌های اجتماعی استفاده کنید. پست‌ها را در زمان‌های پربازدید و زمانی که مخاطبان شما بیشتر فعال هستند، منتشر کنید.
  • تعامل با کاربران: به نظرات، پرسش‌ها و پیام‌های کاربران پاسخ دهید تا ارتباط نزدیک‌تری با مخاطبان خود برقرار کنید. با کاربران درگیر شوید و تعاملات مثبت را تشویق کنید، زیرا این کار می‌تواند به افزایش اشتراک‌گذاری و دسترسی بیشتر به محتوای شما کمک کند.
  • استفاده از تبلیغات پرداختی: از امکانات تبلیغات پرداختی در رسانه‌های اجتماعی برای افزایش دسترسی و ترافیک به محتوای خود استفاده کنید. این تبلیغات می‌توانند به طور هدفمند به مخاطبان مشخصی نمایش داده شوند.
  • تحلیل و بررسی عملکرد: از ابزارهای تحلیلی رسانه‌های اجتماعی برای ارزیابی عملکرد پست‌ها و تبلیغات خود استفاده کنید. این ابزارها می‌توانند به شما کمک کنند تا بفهمید چه نوع محتوایی بهتر عمل می‌کند و چه اصلاحاتی نیاز است. معیارهایی مانند نرخ تعامل، تعداد کلیک‌ها، و میزان بازدیدها را بررسی کنید تا استراتژی‌های خود را بهبود بخشید.

قدم چهارم: چک لیست جامع سئوی فنی

سئوی فنی (Technical SEO) به مجموعه‌ای از اقداماتی گفته می‌شود که برای بهبود قابلیت خزش و ایندکس شدن صفحات وبسایت توسط موتورهای جستجو انجام می‌شود. این اقدامات به موتورهای جستجو کمک می‌کنند تا محتوای وبسایت شما را بهتر درک کنند و در نتیجه، رتبه بهتری به آن بدهند. در ادامه، هر یک از موارد موجود در چک لیست سئوی فنی را به طور مفصل توضیح می‌دهیم:

چک لیست سئو تکنیکال

1-بهینه‌سازی سرعت وبسایت

سرعت بارگذاری وب‌سایت یکی از عوامل کلیدی در تجربه کاربری و رتبه‌بندی موتورهای جستجو است. وب‌سایت‌هایی که به سرعت بارگذاری می‌شوند، تجربه‌ای بهتر برای کاربران فراهم می‌آورند و احتمال ترک صفحه قبل از بارگذاری کامل را کاهش می‌دهند. همچنین، موتورهای جستجو مانند گوگل وب‌سایت‌های سریع‌تر را بالاتر در نتایج جستجو رتبه‌بندی می‌کنند.

  • تحلیل سرعت: از ابزارهایی مانند Google PageSpeed Insights برای بررسی سرعت بارگذاری صفحات استفاده کنید. این ابزارها به شما گزارشی از سرعت صفحه و توصیه‌هایی برای بهبود ارائه می‌دهند.
  • فشرده‌سازی تصاویر: تصاویر بزرگ می‌توانند سرعت بارگذاری را کند کنند. از ابزارهایی مانند TinyPNG  یا  ImageOptim  برای فشرده‌سازی تصاویر بدون کاهش کیفیت استفاده کنید.
  • استفاده از کشینگ: با استفاده از کشینگ، مرورگرهای کاربران می‌توانند فایل‌های استاتیک مانند تصاویر، CSS، و JavaScript را ذخیره کنند تا بارگذاری صفحات در بازدیدهای بعدی سریع‌تر انجام شود. از ابزارهایی مانند WP Super Cache یا W3 Total Cache برای مدیریت کش استفاده کنید.
  • بهینه‌سازی کدها: فشرده‌سازی و بهینه‌سازی کدهای HTML، CSS و JavaScript می‌تواند زمان بارگذاری را کاهش دهد. ابزارهایی مانند UglifyJS  برای فشرده‌سازی JavaScript و CSSNano  برای فشرده‌سازی CSS مفید هستند.
  • بارگذاری تنبل (Lazy Loading):برای تصاویری که در بالای صفحه دیده نمی‌شوند، از بارگذاری تنبل استفاده کنید. این تکنیک باعث می‌شود تصاویر تنها زمانی بارگذاری شوند که کاربر به آن‌ها نیاز داشته باشد، که می‌تواند به کاهش زمان بارگذاری اولیه کمک کند.
  • بهینه‌سازی سرور: از خدمات CDN (Content Delivery Network) مانند Cloudflare  یا Akamai  برای توزیع بار بر روی چندین سرور و بهبود سرعت بارگذاری استفاده کنید.

2-سازگاری با موبایل

سازگاری با موبایل یا سئو موبایل به معنای بهینه‌سازی وب‌سایت برای نمایش صحیح و عملکرد مطلوب بر روی دستگاه‌های موبایل است. با توجه به افزایش چشمگیر استفاده از گوشی‌های هوشمند برای مرور وب، موتورهای جستجو به ویژه گوگل، وب‌سایت‌های سازگار با موبایل را بالاتر از وب‌سایت‌های غیرسازگار رتبه‌بندی می‌کنند. وب‌سایت‌هایی که به خوبی بر روی موبایل نمایش داده نمی‌شوند، ممکن است تجربه کاربری ضعیفی را ارائه دهند که به ترک سریع صفحه و کاهش ترافیک منجر می‌شود.

  • طراحی ریسپانسیو (Responsive Design): اطمینان حاصل کنید که محتوای وب‌سایت به‌طور بهینه بر روی صفحه‌نمایش‌های کوچک مانند گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها نمایش داده شود و به راحتی قابل خواندن و تعامل باشد.
  • تست سازگاری با موبایل: از ابزار Google Mobile-Friendly Test برای بررسی سازگاری وب‌سایت با موبایل استفاده کنید. این ابزار مشکلات احتمالی را شناسایی و پیشنهاداتی برای بهبود سازگاری ارائه می‌دهد.
  • بهینه‌سازی سرعت بارگذاری: سرعت بارگذاری صفحات بر روی دستگاه‌های موبایل باید سریع باشد. از تکنیک‌های بهینه‌سازی سرعت مانند فشرده‌سازی تصاویر، استفاده از کشینگ و بهینه‌سازی کدها بهره ببرید.
  • استفاده از فونت‌ها و دکمه‌های قابل خواندن: از اندازه‌های فونت مناسب و دکمه‌های بزرگ و قابل کلیک استفاده کنید تا کاربران بتوانند به راحتی متن‌ها را بخوانند و بر روی دکمه‌ها کلیک کنند بدون نیاز به زوم کردن. فاصله مناسب بین دکمه‌ها و لینک‌ها برای جلوگیری از کلیک‌های تصادفی را رعایت کنید.

3-نقشه سایت XML

نقشه سایت XML (XML Sitemap) یک فایل از نوع XML است که شامل فهرستی از URL‌های وب‌سایت شما می‌باشد. این فایل به موتورهای جستجو مانند گوگل کمک می‌کند تا ساختار وب‌سایت شما را بهتر درک کنند و صفحات جدید یا به‌روزرسانی‌شده را سریع‌تر فهرست‌بندی کنند. با ارسال نقشه سایت XML به موتورهای جستجو، احتمال ایندکس شدن سریع‌تر و دقیق‌تر محتوای وب‌سایت شما افزایش می‌یابد.

  • ایجاد نقشه سایت XML: از ابزارهایی مانند XML-Sitemaps.com یا پلاگین‌هایی مانند Yoast SEO برای وردپرس استفاده کنید تا نقشه سایت XML خود را ایجاد کنید. نقشه سایت باید شامل URL تمامی صفحات مهم وب‌سایت شما باشد، از جمله صفحات اصلی، زیرصفحات، و پست‌های وبلاگ. همچنین، تاریخ به‌روزرسانی و میزان اهمیت صفحات می‌تواند در نقشه سایت گنجانده شود.
  • ارسال نقشه سایت به موتورهای جستجو: از ابزار Google Search Console استفاده کنید تا نقشه سایت XML خود را به گوگل ارسال کنید. برای موتورهای جستجو دیگر مانند Bing، از ابزار Bing Webmaster Tools  استفاده کنید و نقشه سایت را به طور مشابه ارسال کنید.
  • به‌روزرسانی منظم نقشه سایت: به‌طور منظم نقشه سایت XML خود را به‌روزرسانی کنید تا شامل جدیدترین صفحات و تغییرات در
  • بررسی عملکرد نقشه سایت: با استفاده از ابزارهای Google Search Console و Bing Webmaster Tools، عملکرد نقشه سایت خود را نظارت کنید و بررسی کنید که آیا موتورهای جستجو نقشه سایت شما را به درستی درک کرده‌اند و آیا خطاهایی وجود دارد.

4-فایل Robots.txt

فایل Robots.txt یک فایل متنی است که به موتورهای جستجو می‌گوید کدام صفحات یا بخش‌های وب‌سایت شما باید فهرست‌بندی شوند و کدام‌ها نباید. این فایل به شما کمک می‌کند تا دسترسی ربات‌های جستجو به بخش‌های خاصی از وب‌سایت خود را کنترل کنید و از ایندکس شدن محتوای غیرضروری یا حساس جلوگیری کنید.

  • ایجاد فایل Robots.txt: یک فایل متنی ساده با نام robots.txt ایجاد کنید. در این فایل، از دستورات User-agent, Disallow, و Allow برای تعیین دسترسی ربات‌ها استفاده کنید. به عنوان مثال:
  • بارگذاری فایل به ریشه دایرکتوری: فایل robots.txt را در ریشه دایرکتوری وب‌سایت خود بارگذاری کنید. برای مثال، اگر وب‌سایت شما در example.com قرار دارد، فایل باید در example.com/robots.txt در دسترس باشد.
  • بررسی تنظیمات با Google Search Console:وارد حساب Google Search Console خود شوید. به بخش “Robots.txt Tester” بروید و فایل خود را بررسی کنید تا اطمینان حاصل کنید که به درستی تنظیم شده و به درستی در دسترس موتورهای جستجو قرار دارد.
  • تست و به‌روزرسانی: با استفاده از ابزار Google Search Console، فایل robots.txt خود را تست کنید و بررسی کنید که آیا ربات‌ها به درستی به صفحات مورد نظر دسترسی دارند یا خیر. به‌طور منظم فایل robots.txt را مرور و به‌روزرسانی کنید تا با تغییرات در ساختار و محتوای وب‌سایت شما هماهنگ باشد.

5-امنیت HTTPS

استفاده از HTTPS (Hypertext Transfer Protocol Secure) به معنای رمزگذاری داده‌ها بین وب‌سایت و کاربران است که امنیت و اعتماد را افزایش می‌دهد. HTTPS نه تنها از نظر امنیتی برای محافظت از داده‌های کاربران ضروری است، بلکه یک عامل تأثیرگذار در رتبه‌بندی موتورهای جستجو، به ویژه گوگل، محسوب می‌شود.

  • خرید و نصب گواهینامه SSL: یک گواهینامه SSL از یک ارائه‌دهنده معتبر خریداری کنید. گواهینامه SSL را نصب کنید. اکثر ارائه‌دهندگان میزبانی وب راهنمایی‌ها و ابزارهای لازم برای نصب گواهینامه SSL را ارائه می‌دهند.
  • تنظیمات وب‌سایت: تنظیمات وب‌سایت خود را به‌گونه‌ای تغییر دهید که از پروتکل HTTPS استفاده کند. این شامل به‌روزرسانی لینک‌های داخلی و تنظیمات سرور برای ریدایرکت ترافیک HTTP به HTTPS است.

6-نشانه گذاری Schema

نشانه‌گذاری Schema (Schema Markup) به موتورهای جستجو کمک می‌کند تا اطلاعات ساختاریافته را از وب‌سایت شما درک کنند و نتایج جستجو را با نمایش داده‌های غنی (Rich Snippets) بهبود بخشند. انواع نشانه‌گذاری Schema:

  • نشانه‌گذاری محصولات: برای ارائه اطلاعاتی مانند قیمت، موجودی، تصاویر و مشخصات فنی محصولات.
  • نشانه‌گذاری مقالات: برای مشخص کردن نویسنده، تاریخ انتشار، زمان مطالعه و کلمات کلیدی مقالات.
  • نشانه‌گذاری رویدادها: برای نمایش اطلاعاتی مانند تاریخ، مکان، قیمت و توضیحات رویدادها.
  • نشانه‌گذاری سازمان‌ها: برای نمایش اطلاعات تماس، آدرس و سایر جزئیات مربوط به سازمان‌ها.
  • نشانه‌گذاری افراد: برای نمایش اطلاعات مربوط به افراد مانند نام، شغل و پروفایل‌های اجتماعی.
  • و بسیاری از انواع دیگر

با توجه به نوع محتوای خود، نوع مناسب نشانه‌گذاری را انتخاب کنید.استفاده از ابزارهای کمک کننده:  Google Structured Data Markup Helper ابزاری رایگان و آنلاین برای ایجاد کدهای نشانه‌گذاری Schema است. JSON-LD یک فرمت داده ساختاریافته است که به راحتی قابل پیاده‌سازی در HTML است. Microdata یک فرمت دیگر برای نشانه‌گذاری داده‌های ساختاریافته است. کدهای نشانه‌گذاری Schema را در بخش <head> یا <body> صفحات وب خود قرار دهید. از ابزار تست داده‌های ساختاریافته گوگل برای بررسی و اعتبارسنجی کدهای خود استفاده کنید. نقشه سایت خود را به کنسول جستجوی گوگل ارسال کنید تا گوگل بتواند تغییرات را سریع‌تر شناسایی کند.

مثال

قدم پنجم: چک لیست جامع سئوی خارجی

سئوی خارجی به تمام فعالیت‌هایی گفته می‌شود که خارج از وب‌سایت شما انجام می‌شود و به بهبود رتبه و دیده شدن سایت شما در نتایج جستجو کمک می‌کند. این فعالیت‌ها شامل ساخت بک لینک، انتشار مهمان، بازاریابی در شبکه‌های اجتماعی و سئوی محلی است. در ادامه، هر یک از این موارد را به طور مفصل توضیح خواهیم داد.

چک لیست سئو خارجی

1- ساخت لینک (Link Building)

ساخت لینک یکی از استراتژی‌های اصلی سئو است که به فرآیند کسب لینک‌های ورودی (backlinks) از وب‌سایت‌های دیگر به وب‌سایت شما اشاره دارد. این لینک‌ها نشان‌دهنده اعتماد و اعتبار سایت‌های دیگر به محتوای شما هستند و به بهبود رتبه‌بندی وب‌سایت شما در نتایج جستجو کمک می‌کنند. لینک‌های باکیفیت از سایت‌های معتبر می‌توانند به افزایش ترافیک ارگانیک و بهبود اعتبار دامنه کمک کنند.

  • تولید محتوای ارزشمند: محتوایی تولید کنید که پاسخگوی نیازهای کاربران باشد و ارزشی برای آن‌ها ایجاد کند. مقالات تحلیلی، گزارش‌های دقیق، اینفوگرافیک‌ها، و ویدئوهای آموزشی می‌توانند نمونه‌های خوبی از محتوای ارزشمند باشند. محتوای خود را به شکلی ایجاد کنید که دیگران علاقه‌مند به اشتراک‌گذاری و لینک دادن به آن باشند. برای مثال، محتوایی که شامل آمارهای جدید یا تحقیقات عمیق است، می‌تواند بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
  • ارتباط با سایت‌های معتبر: به‌طور فعال با صاحبان سایت‌های معتبر و مرتبط در صنعت خود ارتباط برقرار کنید. می‌توانید از طریق ایمیل یا شبکه‌های اجتماعی با آن‌ها تماس بگیرید و پیشنهاد تبادل لینک، ارسال مهمان، یا همکاری‌های محتوایی را مطرح کنید. در پیشنهاد خود به صاحبان سایت‌ها، به آن‌ها نشان دهید که چگونه همکاری با شما می‌تواند به نفع هر دو طرف باشد. مثلاً، پیشنهاد دهید که یک پست مهمان با محتوای باکیفیت و مرتبط برای سایت آن‌ها بنویسید.
  • استفاده از ابزارها: از ابزارهای سئو مانند Ahrefs، SEMrush، یا Moz استفاده کنید تا سایت‌هایی که به رقبای شما لینک می‌دهند را شناسایی کنید. سپس می‌توانید با این سایت‌ها تماس بگیرید و پیشنهاد دهید که به محتوای شما نیز لینک بدهند. با استفاده از این ابزارها، لینک‌های ورودی به سایت خود را مانیتور کنید تا از وضعیت بک لینک‌های خود آگاه باشید. همچنین، می‌توانید لینک‌های شکسته را شناسایی کرده و با صاحبان سایت‌ها تماس بگیرید تا آن‌ها را اصلاح کنند.

2-بک لینک‌ها (Backlinks)

ارتباط با سایت‌های معتبر به معنی ایجاد و تقویت روابط با صاحبان وب‌سایت‌ها، بلاگرها، و تولیدکنندگان محتوا است که می‌توانند به سایت شما لینک دهند. این نوع ارتباطات به شما امکان می‌دهد که به‌طور طبیعی بک لینک‌های باکیفیتی دریافت کنید که به بهبود رتبه‌بندی سایت شما در موتورهای جستجو کمک می‌کنند. همکاری با سایت‌های معتبر می‌تواند به شما اعتبار بیشتری در صنعت خود بدهد و باعث افزایش ترافیک ارگانیک به وب‌سایت شما شود.

  • شبکه‌سازی با صاحبان وب‌سایت‌ها و بلاگرها: سایت‌ها و بلاگرهایی که در حوزه کاری شما فعالیت می‌کنند و معتبر هستند را شناسایی کنید. این سایت‌ها باید مرتبط با محتوای شما و دارای اعتبار بالایی در صنعت باشند. از طریق ایمیل، شبکه‌های اجتماعی، یا ملاقات حضوری با صاحبان این سایت‌ها ارتباط برقرار کنید. هدف شما این است که یک رابطه کاری و حرفه‌ای ایجاد کنید، نه فقط درخواست یک لینک ساده. پیشنهادات خود را بر اساس ارزش مشترک تنظیم کنید.
  • ارائه ارزش متقابل:  به صاحبان وب‌سایت‌ها نشان دهید که همکاری با شما می‌تواند به نفع آن‌ها باشد. برای مثال، اگر شما یک محتوای باکیفیت تولید می‌کنید، می‌توانید توضیح دهید که این محتوا می‌تواند به کاربران سایت آن‌ها ارزش افزوده بدهد و تعامل بیشتری ایجاد کند. در مقابل لینک‌دهی آن‌ها به سایت شما، می‌توانید پیشنهاد دهید که محتوای آن‌ها را در شبکه‌های اجتماعی خود به اشتراک بگذارید یا به آن‌ها در تولید محتوای جدید کمک کنید.

فرض کنید شما یک وب‌سایت در حوزه سلامت و تغذیه دارید. می‌توانید با یک وبلاگ معتبر در همین حوزه تماس بگیرید و پیشنهاد دهید که یک مقاله مهمان در مورد یک موضوع خاص برای وبلاگ آن‌ها بنویسید. این مقاله می‌تواند حاوی لینک به یک منبع یا مقاله مرتبط در وب‌سایت شما باشد.

3-ارسال مهمان (Guest Posting)

ارسال مهمان به معنی نوشتن و انتشار مقالات در سایت‌های دیگر به‌عنوان نویسنده مهمان است. این روش به شما امکان می‌دهد تا از مخاطبان جدید بهره‌مند شوید، برند خود را به افراد بیشتری معرفی کنید، و بک لینک‌های باکیفیتی برای سایت خود به‌دست آورید. ارسال مهمان نه تنها به بهبود رتبه‌بندی سایت شما در موتورهای جستجو کمک می‌کند، بلکه اعتماد و اعتبار شما را در صنعت یا حوزه کاری‌تان افزایش می‌دهد.

  • شناسایی وب‌سایت‌های مرتبط: سایت‌های معتبر و مرتبط با صنعت خود را که پتانسیل دریافت پست‌های مهمان دارند، شناسایی کنید. این سایت‌ها باید دارای ترافیک بالا و مخاطبان مرتبط با حوزه کاری شما باشند. بسیاری از سایت‌ها در بخش‌های مختلف خود مانند “نوشتن برای ما” (Write for Us) یا “ارسال مهمان” (Guest Post) شرایط ارسال مقالات مهمان را توضیح داده‌اند. این شرایط را مطالعه کنید تا مطمئن شوید که محتوای شما با نیازهای آن‌ها همخوانی دارد. در نوشتن پست مهمان، از کلمات کلیدی مرتبط استفاده کنید تا علاوه بر ارائه محتوای ارزشمند، به بهبود سئو نیز کمک کند.
  • ارائه پیشنهاد به صاحبان وب‌سایت‌ها: یک ایمیل محترمانه و حرفه‌ای به صاحبان وب‌سایت بنویسید و پیشنهاد دهید که مقاله‌ای برای انتشار به عنوان پست مهمان آماده کرده‌اید. در این ایمیل، به‌طور خلاصه موضوع مقاله و مزایای انتشار آن را توضیح دهید. در ایمیل خود، می‌توانید ایده مقاله را به اشتراک بگذارید یا حتی یک پیش‌نویس کوتاه از محتوای خود ارائه دهید تا صاحبان وب‌سایت بتوانند بهتر تصمیم بگیرند.

فرض کنید شما یک وب‌سایت در زمینه آموزش دیجیتال مارکتینگ دارید. می‌توانید با یک وبلاگ معتبر در همین حوزه تماس بگیرید و پیشنهاد دهید که یک مقاله آموزشی در مورد “نکات کلیدی برای بهبود سئو” بنویسید. این مقاله می‌تواند حاوی لینک به یک راهنمای جامع در وب‌سایت شما باشد.

4-بازاریابی رسانه‌های اجتماعی (Social Media Marketing)

بازاریابی در رسانه‌های اجتماعی شامل استفاده از پلتفرم‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، توییتر، لینکدین، فیسبوک و غیره برای ترویج محتوا و افزایش تعامل با کاربران است. این روش می‌تواند به شما کمک کند تا ترافیک بیشتری به وب‌سایت خود جذب کنید، برند خود را تقویت کنید، و بک لینک‌های اجتماعی به‌دست آورید که به بهبود سئو کمک می‌کنند. فعالیت مؤثر در رسانه‌های اجتماعی همچنین باعث ایجاد جامعه‌ای از مخاطبان وفادار و افزایش آگاهی از برند می‌شود.

  • انتخاب پلتفرم‌های مناسب: بررسی کنید که مخاطبان هدف شما در کدام پلتفرم‌های اجتماعی فعال‌تر هستند. برای مثال، اگر مخاطبان شما بیشتر به محتوای تصویری علاقه‌مندند، اینستاگرام و پینترست گزینه‌های مناسبی هستند. اگر محتوای حرفه‌ای و تجاری ارائه می‌دهید، لینکدین بهترین انتخاب است. به جای اینکه در همه پلتفرم‌ها فعالیت کنید، روی چند پلتفرم اصلی که بیشترین تأثیر را دارند، تمرکز کنید.
  • اشتراک‌گذاری منظم محتوا: برنامه‌ریزی کنید که چه محتوایی را در چه زمانی و در کدام پلتفرم به اشتراک بگذارید. تقویم محتوایی به شما کمک می‌کند تا منظم بمانید و هیچ فرصتی را از دست ندهید. محتوای وب‌سایت خود را به‌طور منظم در قالب‌های مختلف (مانند پست‌های وبلاگی، تصاویر، ویدئوها، اینفوگرافیک‌ها و غیره) در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارید.
  • تعامل با مخاطبان: با کاربران خود در رسانه‌های اجتماعی تعامل داشته باشید. به نظرات و پیام‌های آن‌ها پاسخ دهید و از آن‌ها برای شرکت در بحث‌ها دعوت کنید. با برگزاری مسابقات، نظرسنجی‌ها یا چالش‌های مختلف، کاربران را به مشارکت بیشتر ترغیب کنید.

فرض کنید شما یک برند پوشاک دارید. می‌توانید در اینستاگرام و فیسبوک پست‌های جذاب از محصولات جدید خود را به اشتراک بگذارید، از مشتریان خود بخواهید تصاویر خود را با هشتگ خاصی منتشر کنند، و به نظرات و پیام‌های آن‌ها پاسخ دهید. همچنین، می‌توانید از لینکدین برای به اشتراک‌گذاری مقالات مرتبط با صنعت پوشاک و موفقیت‌های کسب‌وکار خود استفاده کنید.

5- سئوی محلی (Local SEO)

سئوی محلی بهینه‌سازی وب‌سایت و محتوای آنلاین شما برای جستجوهایی است که به مکان‌های جغرافیایی خاص مربوط می‌شوند. این نوع سئو به کسب‌وکارهای محلی کمک می‌کند تا در نتایج جستجوی کاربران نزدیک به محل فیزیکی خود رتبه‌بندی بهتری کسب کنند. برای مثال، اگر کسی به دنبال “رستوران‌های ایتالیایی نزدیک من” باشد، سئوی محلی کمک می‌کند که رستوران شما در نتایج جستجو ظاهر شود.

  • ثبت‌نام در Google Map  :  کسب‌وکار خود را در گوگل مپ ثبت کنید و اطلاعاتی مانند نام، آدرس، شماره تماس، ساعات کاری، و وب‌سایت را وارد کنید. اطلاعات کسب‌وکار خود را به‌روز نگه دارید. اگر تغییراتی در ساعات کاری یا مکان فیزیکی کسب‌وکار شما رخ داده است، آن‌ها را فوراً در پروفایل خود به‌روزرسانی کنید.
  • ایجاد صفحات محلی: برای هر مکان فیزیکی کسب‌وکار خود، یک صفحه اختصاصی در وب‌سایت ایجاد کنید. این صفحات باید شامل اطلاعات دقیق مکان، نقشه، ساعات کاری، و تماس باشند. محتوای صفحات محلی خود را با استفاده از کلمات کلیدی محلی بهینه‌سازی کنید. برای مثال، اگر فروشگاهی در تهران دارید، می‌توانید از عباراتی مانند “خرید لباس در تهران” استفاده کنید.
  • به‌دست آوردن نظرات مشتریان:  از مشتریان خود بخواهید تا نظرات خود را ثبت کنند. به نظرات مشتریان خود پاسخ دهید، به‌ویژه اگر بازخوردی منفی دریافت کرده‌اید. این کار نشان‌دهنده توجه و اهمیت شما به مشتریان است و می‌تواند تأثیر مثبتی بر رتبه‌بندی محلی داشته باشد. نظرات مثبت مشتریان را در صفحات اجتماعی یا وب‌سایت خود به اشتراک بگذارید تا اعتماد بیشتری در مخاطبان ایجاد کنید.

فرض کنید یک کلینیک دندانپزشکی در شیراز دارید. با ثبت‌نام در گوگل مپ، ایجاد یک صفحه اختصاصی برای مکان کلینیک، و جمع‌آوری نظرات مشتریان، می‌توانید اطمینان حاصل کنید که هنگام جستجوی افراد در شیراز برای “کلینیک دندانپزشکی نزدیک من”، کسب‌وکار شما در نتایج برتر ظاهر می‌شود.

مقایسه بخش‌های مختلف سئو

بخشتمرکز اصلیفعالیت‌های کلیدیابزارهای اصلیهدف نهایی
سئوی داخلی (On-Page SEO)بهینه‌سازی عناصر درون یک صفحه وبانتخاب کلمات کلیدی، بهینه‌سازی عنوان‌ها و توضیحات متا، بهبود ساختار لینک‌های داخلی، بهبود تجربه کاربریYoast SEO، RankMath، Google Search Consoleبهبود رتبه‌بندی صفحه در نتایج جستجو برای کلمات کلیدی هدف
سئوی فنی (Technical SEO)بهبود زیرساخت فنی وب‌سایتبهینه‌سازی سرعت سایت، ساخت نقشه سایت XML، رفع خطاهای خزیدن، سازگاری با موبایلGoogle Search Console, Screaming Frog, GTmetrixبهبود قابلیت خزش و ایندکس شدن وب‌سایت توسط موتورهای جستجو
سئوی خارجی (Off-Page SEO)افزایش اعتبار و محبوبیت وب‌سایت در چشم موتورهای جستجوساخت بک لینک، انتشار محتوای مهمان، حضور در شبکه‌های اجتماعیAhrefs, Moz, SEMrushبهبود رتبه‌بندی کلی وب‌سایت و افزایش ترافیک ارگانیک
سئوی محتوا (Content SEO)تولید محتوای باکیفیت و مرتبط با نیازهای کاربرانتحقیق کلمات کلیدی، نوشتن محتوا جذاب و مفید، بهینه‌سازی محتوا برای موتورهای جستجوGoogle Keyword Planner, SEMrushجذب ترافیک هدفمند و افزایش تعامل کاربران

سئو چیست؟

سئو مخفف عبارت Search Engine Optimization است که به معنای بهینه‌سازی موتور جستجو می‌باشد. به عبارت ساده‌تر، سئو مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و روش‌ها است که با استفاده از آن‌ها، وبسایت شما در نتایج جستجوی موتورهای جستجو مانند گوگل، بینگ و یا یاهو در رتبه‌های بالاتری نمایش داده شود. هدف اصلی سئو این است که وبسایت شما توسط کاربران بیشتری دیده شود و در نتیجه ترافیک بیشتری به سایت شما هدایت شود.سئو به دلایل زیر بسیار مهم است:

  • افزایش بازدیدکنندگان: با بهبود رتبه وبسایت در نتایج جستجو، تعداد افرادی که به صورت ارگانیک (بدون پرداخت هزینه) به سایت شما مراجعه می‌کنند، افزایش می‌یابد.
  • افزایش اعتبار و اعتماد: وبسایت‌هایی که در نتایج جستجو در رتبه‌های برتر قرار دارند، به عنوان منابع معتبر و قابل اعتماد شناخته می‌شوند.
  • افزایش فروش و درآمد: افزایش ترافیک وبسایت می‌تواند منجر به افزایش فروش محصولات یا خدمات شما شود.
  • بهبود تجربه کاربری: بسیاری از تکنیک‌های سئو به بهبود تجربه کاربری نیز کمک می‌کنند.
  • بازاریابی پایدار: سئو یک استراتژی بازاریابی بلندمدت است و نتایج آن به مرور زمان بهبود می‌یابد.
  • هزینه کمتر نسبت به تبلیغات کلیکی: در مقایسه با تبلیغات کلیکی، سئو هزینه کمتری دارد و در درازمدت می‌تواند بازدهی بیشتری داشته باشد.
  • هدفمند کردن ترافیک: سئو به شما کمک می‌کند تا ترافیک هدفمندی را به وبسایت خود جذب کنید.
  • افزایش آگاهی از برند: با بهبود رتبه وبسایت، آگاهی از برند شما در بین کاربران افزایش می‌یابد.

سخن آخر:

بهینه‌سازی موتورهای جستجو یک فرآیند پیچیده و مستمر است که نیازمند توجه به جزئیات و پیروی از بهترین روش‌هاست. با استفاده از چک لیست سئو وب‌سایت که در این مقاله ارائه شد، می‌توانید مطمئن باشید که هیچ مرحله‌ای از قلم نیفتاده و تمامی اقدامات لازم برای بهبود رتبه وب‌سایت خود در نتایج جستجو را انجام داده‌اید. به خاطر داشته باشید که سئو یک استراتژی بلندمدت است؛ بنابراین، به‌روزرسانی مداوم و تطبیق با تغییرات الگوریتم‌های موتورهای جستجو از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با پایبندی به اصول این چک لیست و توجه به نیازهای کاربران، می‌توانید در مسیر موفقیت آنلاین قدم بردارید و به اهداف کسب‌وکار خود نزدیک‌تر شوید.

سؤالات متداول

چرا استفاده از چک لیست سئو وب‌سایت مهم است؟

چک لیست سئو به شما کمک می‌کند تا اطمینان حاصل کنید که تمامی جنبه‌های مهم بهینه‌سازی برای موتورهای جستجو رعایت شده است.

چگونه می‌توانم سرعت وب‌سایت خود را بهبود ببخشم؟

با فشرده‌سازی تصاویر، استفاده از کشینگ، و بهینه‌سازی کدها (HTML، CSS، JavaScript) می‌توانید سرعت بارگذاری صفحات وب‌سایت خود را افزایش دهید.

سئوی داخلی و خارجی چه تفاوتی دارند؟

سئوی داخلی به بهینه‌سازی عناصر داخلی وب‌سایت مربوط می‌شود، در حالی که سئوی خارجی به ایجاد لینک‌های ورودی و تعاملات خارج از وب‌سایت اشاره دارد.

چگونه می‌توانم لینک‌های باکیفیت برای وب‌سایت خود ایجاد کنم؟

با تولید محتوای ارزشمند، ارتباط با سایت‌های معتبر، و استفاده از ابزارهای ساخت لینک مانند Ahrefs یا SEMrush، می‌توانید بک لینک‌های باکیفیت کسب کنید.

سئوی محلی چیست و چرا اهمیت دارد؟

سئوی محلی به بهینه‌سازی وب‌سایت برای جستجوهای مرتبط با یک مکان خاص اشاره دارد و برای کسب‌وکارهای محلی جهت دیده شدن در نتایج جستجو بسیار مهم است.

چرا امنیت HTTPS برای سئو مهم است؟

HTTPS رمزگذاری داده‌ها را فراهم می‌کند، که نه تنها امنیت وب‌سایت را افزایش می‌دهد بلکه به عنوان یک عامل رتبه‌بندی مثبت در گوگل نیز شناخته می‌شود.

چگونه می‌توانم فایل Robots.txt خود را تنظیم کنم؟

فایل Robots.txt باید در ریشه دایرکتوری وب‌سایت شما قرار گیرد و با استفاده از دستورات Disallow و Allow، کنترل دسترسی ربات‌ها به بخش‌های مختلف وب‌سایت را انجام دهید.

نقشه سایت XML چه کمکی به سئو می‌کند؟

نقشه سایت XML به موتورهای جستجو کمک می‌کند تا ساختار سایت شما را بهتر درک کنند و صفحات جدید یا به‌روزرسانی‌شده را سریع‌تر فهرست‌بندی کنند.

چگونه می‌توانم محتوای خود را برای موبایل بهینه‌سازی کنم؟

با استفاده از طراحی ریسپانسیو، وب‌سایت شما به طور خودکار با اندازه صفحه‌نمایش دستگاه‌های مختلف سازگار می‌شود.

نویسنده

مهسا معتمدی

دیدگاه بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

09134069396